Obowiązek zmniejszenia szkody przez ubezpieczającego w razie zajścia wypadku

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2009 roku, sygn. akt IV CSK 16/09, niepublikowany
  

  O zakresie skutków wypadku ubezpieczeniowego, objętych odszkodowaniem należnym od ubezpieczyciela, rozstrzyga w świetle poszczególnych regulacji ubezpieczenia mienia w zasadzie bezpośredniość tych skutków, a nie ich ocena, według przyjętego w art. 361 § 1 k.c. kryterium normalności następstw.

  Powinność zabezpieczenia nieruchomości objętej ubezpieczeniem od ognia należy do kategorii obowiązków prewencyjnych, wpływających na zakres ryzyka ubezpieczeniowego przyjętego przez ubezpieczyciela; zniszczenie budynku przez pożar jest objęte ryzykiem ubezpieczeniowym tylko pod warunkiem dopełnienia omawianej powinności. W związku z tym należy uznać, że do zastosowania sankcji w postaci wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela w razie niedopełnienia omawianej powinności wystarcza ustalenie, że niedopełnienie jej zwiększało ryzyko wypadku ubezpieczeniowego.

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 roku, sygn. akt I CKN 31/99, niepublikowany
  

  Postanowienia ogólnych warunków, przewidujące wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej ubezpieczyciela w razie niedopełnienia przez ubezpieczającego obowiązków zmierzających do zmniejszenia szkody bez względu na to, czy niedopełnienie tych obowiązków było wynikiem rażącego niedbalstwa ubezpieczającego, są sprzeczne z art. 826 § 2 k.c., a tym samym - nieważne.

  Analiza przepisu art. 826 § 1 k.c. skłania do wyrażenia poglądu, że wolą ustawodawcy jest, aby ubezpieczony tak samo zachował się w innych niż wymienione w nim przykładowo sytuacjach; innymi słowy: by współdziałał z ubezpieczycielem, stwarzając tym samym realną szansę ograniczenia zakresu świadczenia ubezpieczeniowego. Z tych względów uzasadnione jest zastosowanie sankcji określonej w art. 826 § 2 k.c. także do niewykonania, przewidzianego w ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco, obowiązku zawiadomienia ubezpieczyciela w oznaczonym terminie o kradzieży pojazdu.

• Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 sierpnia 2004 roku, sygn. akt III CZP 40/04, opublikowana OSNC 2005/7-8/128, Biul.SN 2004/8/5, Wokanda 2004/10/10, Prok.i Pr.-wkł. 2005/2/34, M.Prawn. 2005/19/951, OSP 2006/4/49
  

  Przepisy art. 826 § 1 i 2 k.c. stosuje się w razie niewykonania przez ubezpieczającego, przewidzianego w ogólnych warunkach ubezpieczenia, obowiązku zawiadomienia ubezpieczyciela o kradzieży pojazdu.

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2001 roku, sygn. akt III CKN 300/00, opublikowany OSNC 2001/12/182, Biul.SN 2001/7/10, OSP 2001/10/144, M.Prawn. 2001/16/833, Pr.Gosp. 2002/10/29
  

  Pozostawienie przez właściciela pojazdu kluczyków w aparacie zapłonowym w czasie zamiany miejsc za kierownicą z rzekomym nabywcą pojazdu, nie jest naruszeniem wymagania zabezpieczenia pojazdu przed kradzieżą w sposób przewidziany w konstrukcji pojazdu, wynikającego z ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco, jeśli właściciel pojazdu wysiadając, pozostawał cały czas w bezpośredniej bliskości pojazdu, sprawując nad nim osobisty nadzór.

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1998 roku, sygn. akt II CKN 823/97, niepublikowany
  

  Uchybienie ogólnym warunkom ubezpieczenia poprzez pozostawienie dowodu rejestracyjnego w skradzionym pojeździe nie może być sanowane z racji umieszczenia dowodu w osłonie przeciwsłonecznej oraz zamieszczenia w dowodzie dodatkowych adnotacji.

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., sygn. akt II CK 341/03, niepublikowany
  

  Odszkodowanie ubezpieczeniowe, podobnie jak każde inne, służy naprawieniu powstałej szkody. Pomimo wspólnego celu z innymi odszkodowaniami, wykazuje ono jednak w porównaniu z nimi wiele różnic. W szczególności do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu ubezpieczenia mienia, o które chodzi w sprawie, nie stosuje się przepisu art. 362 k.c., normującego przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody oraz, należy przyjąć - jakkolwiek istnieje w doktrynie w tym względzie rozbieżność stanowisk - przepisu art. 361 § 1 k.c., dotyczącego związku przyczynowego. O zakresie skutków wypadku ubezpieczeniowego objętych odszkodowaniem należnym od ubezpieczyciela rozstrzyga w świetle regulacji poszczególnych ubezpieczeń w zasadzie bezpośredniość tych skutków (w zasadzie tylko one są objęte odszkodowaniem ubezpieczeniowym), a nie ich ocena według przyjętego w art. 361 § 1 k.c. kryterium normalności następstw.

  Do zastosowania sankcji w postaci wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela w razie niedopełnienia przez ubezpieczającego obowiązku zabezpieczenia z należytą starannością kluczyków i dokumentów pojazdu wystarcza ustalenie, że uchybienie ubezpieczającego zwiększa ryzyko wypadku ubezpieczeniowego.

• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2002 r., sygn. akt II CKN 992/00, niepublikowany
  
  W ogólnych warunkach ubezpieczenia AC zakładu ubezpieczeń powinność zawiadomienia o wypadku skonstruowano jako warunek, od którego spełnienia uzależnione zostało dochodzenie odszkodowania ubezpieczeniowego od ubezpieczyciela. Niewykonanie tej powinności uprawniało ubezpieczyciela w myśl tych warunków do odmowy zapłaty należnego ubezpieczonemu odszkodowania.
  Zastosowanie wskazanych sankcji za niespełnienie poszczególnych obowiązków czy powinności wymaga istnienia oprócz związku przyczynowego winy ubezpieczającego, niekiedy winy kwalifikowanej, np. przy przewidzianej w art. 826 k.c. powinności ograniczenia szkody "w razie zajścia wypadku". Nie ma jednak żadnych argumentów jurydycznych dla poglądu, aby z tego przepisu wynikał wymóg istnienia winy kwalifikowanej ubezpieczającego do zastosowania sankcji odmowy wypłaty odszkodowania ubezpieczeniowego w przypadku naruszenia powinności zawiadomienia ubezpieczyciela o wypadku.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2003 r., sygn. akt V CK 311/02, niepublikowany
  
  Przepis art. 355 § 1 k.c. stawia dłużnikowi wymaganie wykonywania zobowiązania z należytą starannością, to jest starannością ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju. Wzorzec należytej staranności ma charakter obiektywny. Jego zastosowanie w praktyce polega najpierw na dokonaniu wyboru modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania się dłużnika z takim wzorcem postępowania. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można osobie zobowiązanej postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje nie tylko niezgodność jego postępowania z modelem, lecz także uwarunkowana doświadczeniem życiowym możliwość i powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania dłużnika, którego istota tkwi w zaniechaniu dołożenia staranności, nie może być formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń i konkretnych okoliczności.
• Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2005 r., sygn. akt II CK 305/05, niepublikowany
  
  Nie można aprobować wykładni pozwalającej na odmowę wypłaty odszkodowania w sytuacji, w której uprawniony dopiero po zajściu zdarzenia losowego dowiaduje się, że nie spełnia wymagań do wypłaty odszkodowania, nawet jeśli nie można wykluczyć, że jego oddalenie się z miejsca zdarzenia losowego (w niniejszej sprawie z miejsca pożaru pojazdu) spowodowane było obawą zagrożenia zdrowia a nawet życia.
  
• Wyrok SN z dnia 26 maja 2006 r., sygn. akt V CSK 109/06, Prawo, Ubezpieczenia, Reasekuracja Nr 01(120) Styczeń 2007 s.38
  
  Nieprecyzyjne i stwarzające wątpliwości co do treści ogólne warunki umów stworzone przez ubezpieczyciela podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 k.c.
  Obowiązek ubezpieczonego zabezpieczenia z należytą starannością m.in. wszystkich urządzeń służących do uruchamiania zamontowanych w pojeździe zabezpieczeń antykradzieżowych należy zaliczyć do kategorii obowiązków prewencyjnych, bezpośrednio wpływających na określenie zakresu ryzyka ubezpieczeniowego objętego przez ubezpieczyciela ochroną ubezpieczeniową. Kradzież samochodu jest więc ryzykiem objętym ochroną ubezpieczyciela tylko pod warunkiem starannego wykonania tego obowiązku.
  
• Uchwała z dnia 5 sierpnia 2004 r. Sąd Najwyższy III CZP 40/04 OSNC 2005/7-8/128, Biul.SN 2004/8/5, Wokanda 2004/10/10, Prok.i Pr. 2005/2/34, M.Prawn. 2005/19/951, OSP 2006/4/49
  
  Przepisy art. 826 § 1 i 2 k.c. stosuje się w razie niewykonania przez ubezpieczającego, przewidzianego w ogólnych warunkach ubezpieczenia, obowiązku zawiadomienia ubezpieczyciela o kradzieży pojazdu.